Η βιοφιλία, ένας ορισμός που εισήγαγε για πρώτη φορά ο Γερμανός ψυχολόγος, κοινωνιολόγος και φιλόσοφος Erich Seligmann Fromm (The Heart of Man: Its Genius For Good and Evil, 1964), είναι μεταξύ άλλων η έμφυτη τάση και ανάγκη του ανθρώπου για σύνδεση με την φύση σε ψυχικό, σωματικό και κοινωνικό επίπεδο. Μία σύνδεση που επηρεάζει και καθορίζει θετικά την ανάπτυξη και λειτουργία του. Έκτοτε, με την έννοια της βιοφιλίας, ασχολήθηκαν και άλλοι επιστήμονες και κυρίως ο βιολόγος και φυσιοδίφης Edward O. Wilson. Στο βιβλίο του με τίτλο Biophilia (1984) ορίζει την βιοφιλία ως την αγάπη του ανθρώπου για ζωή, που μας δένει με όλα τα υπόλοιπα όντα.
Η λέξη βιοφιλία προέρχεται από τα ελληνικά και σημαίνει την αγάπη του ανθρώπου για το φυσικό περιβάλλον και κάθε έμβιο ον.
Η τέχνη και επιστήμη της αρχιτεκτονικής λοιπόν, που έχει ως κύριο μέλημα την σχέση του ανθρώπου με το περιβάλλον όπου αυτός κινείται καθώς και την ικανοποίηση των αναγκών του μέσα σε αυτό, δεν θα μπορούσε παρά να μην ασχοληθεί με την παραπάνω έννοια. Έτσι, όταν στην αρχιτεκτονική αναφέρεται ο όρος βιοφιλικός σχεδιασμός εννοείται η προσπάθεια των αρχιτεκτόνων να φέρουν με κάθε τρόπο σε ουσιαστικό διάλογο τους ανθρώπους με την φύση. Ή αλλιώς να εισάγουν τα οφέλη της φύσης μέσα στην καθημερινότητα τους.
Τα οφέλη αυτής της επαφής είναι άλλωστε γνωστά, ενώ υπάρχουν πολλά παραδείγματα στην ιστορία. Αρκεί μόνο να σκεφτεί κανείς ότι πολλά κέντρα θεραπείας στην αρχαία Ελλάδα αλλά και πολύ μετέπειτα τα πρώτα νοσοκομεία στην Ευρώπη χτίστηκαν, καθόλου τυχαία, σε περιοχές όπου το πράσινο και οι εικόνες της φύσης ήταν σε αφθονία. Πλέον η συνθήκη αυτή δεν αφορά αποκλειστικά και μόνο όσους υποφέρουν από κάποια ασθένεια, αλλά όλους μας. Η μεγαλύτερη προσοχή ωστόσο δίνεται σε εκείνους που ζουν και εργάζονται σε αστικά κέντρα , μιας και εκεί η επαφή με την φύση και τα οφέλη που φέρει, γίνεται όλο και περισσότερο μια μακρινή εικόνα. Με άλλα λόγια , ο σύγχρονος αστός νοσεί από την πόλη.
Η αρχιτεκτονική παίζει και εδώ ένα πολύ σημαντικό ρόλο, μιας και επιχειρεί την επανασύνδεση ανθρώπου-φύσης. Πως το επιτυγχάνει αυτό; Mε τον σχεδιασμό μεγάλων παραθύρων όπου το φως εισέρχεται άπλετα στον χώρο, τον σχεδιασμό εξωτερικών τοίχων με άφθονη βλάστηση, με την εύρεση και χρήση υλικών φιλικών προς το περιβάλλον και με πολλούς ακόμα τρόπους. Όποιο και αν είναι το μέσο, η ουσία είναι μία: green is a state of mind.
Το πράσινο λοιπόν και η επαφή μας με αυτό δεν είναι (μόνο) το μέλλον, αλλά κάτι περισσότερο από αυτό. Είναι το παρόν. Οι μικρές πράσινες πινελιές που εισάγουμε στον χώρο μας είναι ένα τέτοιο βήμα, προς ένα πιο υγιές και χαρούμενο τώρα. H τοποθέτηση φυτών στους εσωτερικούς χώρους, δίπλα στην ζωντάνια και φρεσκάδα που προσθέτει, γίνεται πια και μια αρχιτεκτονική αναγκαιότητα. Μια υπενθύμιση αγάπης προς τους ανθρώπους για τα σημαντικά της ζωής. Αυτο το βήμα δεν εμποδίζεται απο την κλίμακα και τη χρήση του εκάστοτε κτηρίου, αλλα ισχύει για κάθε χώρο οπου ζεί και αναπνέει ο άνθρωπος. Με άλλα λόγια, είτε κινούμαστε μέσα σε πολύ λίγα τετραγωνικά είτε μέσα σε πολύ μεγάλα κτήρια η ανάγκη για πράσινο παραμένει ίδια.
Και αν ακόμα δεν έχεις πειστεί τότε δεν έχεις παρα να πας μία βόλτα μέχρι τον γεμάτο με βότανα και λουλούδια πύργο, γνωστό ως Tirana Vertical forest, στα Τίρανα της Αλβανίας όπου σε λίγο καιρό θα είναι έτοιμος, (σχεδιασμένος από τον ιταλό αρχιτέκτονα Stefano Boeri),
μέχρι τα γραφεία γνωστής τράπεζας στην Σιγκαπούρη όπου ανθίζουν μικρά τροπικά δάση (χώρος σχεδιασμένος από το τοπικό γραφείο Ministry of Design),
ή ακόμα μέχρι τον δικό μας μικρό προσωπικό κήπο που μας θυμίζει οτι ναι μεν είμαστε σε αστικό περιβάλλον, αλλα παραμένουμε ελέφαντες.
Πόσο ακόμα χρειάζεται για να βάλεις περισσότερο πράσινο στην ζωή και στο σπίτι/γραφείο σου; Πίστεψε με δεν σε κρατάει τίποτα.
Μερικά από τα οφέλη των φυτών σε εσωτερικούς χώρους για την υγεία μας:
*Μειώνουν το στρες και το άγχος.
*Λειτουργούν ως φίλτρα καθαρισμού του αέρα.
*Αυξάνουν την δημιουργικότητα και σε βοηθούν να είσαι πιο συγκεντρωμένος.
*Δημιουργούν την κατάλληλη υγρασία στον χώρο συμβάλλοντας έτσι ακόμα και στην καταπολέμηση ενός κρυώματος.
Απρίλιος 2021,
Σύνταξη και φωτογράφιση: Ελευθερία Κατσιάνου
Πηγές:
https://www.dezeen.com/2019/03/01/tirana-vertical-forest-albania-stefano-boeri-architetti/
https://www.dezeen.com/2021/03/02/citibank-singapore-ministry-of-design-banking-conservatory/
https://homedesignlover.com/home-design/importance-of-plants-in-your-home/
https://www.newprocontainers.com/blog/how-to-promote-indoor-plants-in-architectural-planning/
http://www.saramortazavi.com/the-effect-of-indoor-plants-in-interior-design/